Yuxu rejiminin saxlanması fiziki və psixi sağlamlıq, həmçinin gün ərzində yüksək məhsuldarlıq üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir. Müasir həyat tempi və daimi stress fonunda keyfiyyətli yuxu getdikcə daha çox insanın əlçatmaz lüksünə çevrilir.
Yurd.Media xəbər verir ki, mütəxəssislər vurğulayır ki, yuxu sağlamlığın təməlidir, lakin bir çox insanlar aylarca yuxu pozğunluqlarını nəzərə almır, yorğunluğu stress və ya həddindən artıq yorğunluqla əlaqələndirirlər.
Lakin xroniki yuxu problemləri ciddi nəticələrə gətirib çıxara bilər: koqnitiv funksiyaların azalması, depressiya, ürək-damar xəstəlikləri və hətta diabet."
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatlarına görə, dünya əhalisinin təxminən 27%-i müntəzəm yuxu problemlərindən əziyyət çəkir. Azərbaycanda isə bu göstərici 20-25% arasında dəyişir. Xüsusilə şəhər əhalisində yuxu pozğunluqları daha geniş yayılıb.
"Düzgün" yuxu rejimi kifayət qədər müddəti (əksər yetkinlər üçün 7-9 saat), müntəzəm yatma və oyanma vaxtını, həmçinin orqanizmin tam bərpa olunmasına imkan verən yaxşı yuxu keyfiyyətini nəzərdə tutur.
Yuxu tədqiqatçıları qeyd edir ki, insan yuxusu dövrlərdən ibarətdir və hər dövrün öz funksiyası var. Dərin yuxu fazası (yavaş dalğalı yuxu) fiziki bərpa üçün cavabdehdir, REM fazası (sürətli göz hərəkəti fazası) isə emosional və koqnitiv funksiyaların bərpasına kömək edir. Gecə ərzində bu fazalar 4-5 dəfə təkrarlanır.
Yuxu rejiminin pozulduğunu necə anlamaq olar?
Diqqət tələb edən əsas əlamətlər bunlardır:
- Yuxuya getmə çətinliyi, əgər siz müntəzəm olaraq yata bilmədən yataqda 30 dəqiqədən çox uzanırsınızsa.
- Tez-tez gecə oyanmaları, xüsusilə də bundan sonra yenidən yuxuya getmək çətindirsə.
- Erkən səhər oyanmaları, zəngli saatdan 1-2 saat əvvəl oyanırsınız və bir daha yata bilmirsinizsə.
- Bərpaedici olmayan yuxu: hətta yataqda 7-9 saat keçirdikdən sonra da özünüzü yorğun hiss edirsinizsə.
- Gündüz yuxululuq, güc düşkünlüyü, qıcıqlanma, əgər qəhvə və enerji içkiləri gündəlik zərurətə çevrilibsə.
- Yuxu dərmanlarından və ya alkoqoldan asılılıq, əgər onlarsız yata bilmirsinizsə.
Əgər bu simptomlar həftədə üç dəfədən çox və üç aydan artıq müşahidə olunursa, söhbət xroniki insomniadan - peşəkar yardım tələb edən vəziyyətdən gedə bilər.
Statistikaya görə, yuxu pozğunluqları ilə mübarizə aparan insanların yalnız 20%-i həkimə müraciət edir. Əksəriyyət isə problemi özbaşına həll etməyə çalışır ki, bu da vəziyyəti daha da ağırlaşdıra bilər.
