Piylənmə dünyada ən geniş yayılmış xroniki xəstəliklər sırasına daxildir.
Statistikaya görə planetin hər 3-cü sakini artıq çəkidən əziyyət çəkir və bu rəqəm 2030-cu ildə dünya əhalisinin 2 milyardını əhatə edəcək.
Abşeron Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının həkim-dietoloqu Natəvan Kərimova Yurd.Media-ya piylənmənin əsas mənbəyi, fəsadları və əlamətlərini açıqlayıb.
Piylənmə - maddələr mübadiləsinin pozulması nəticəsində piyin dəri altı və digər toxumalara yığılması və bədən kütləsinin artmasıdır.
Etiologiyasına görə piylənmənin bir neçə növu var.
Ən geniş yayılmış növü sadə piylənmədir. Səbəbi qida (alimentar) faktorudur və hipodinamiyadır. Yani izafi qida qəbulu ilə enerji sərfi arasındakı balans ciddi şəkildə pozulur. Bu da piy toxumasını təşkil edən hüceyrələrin (adipositlərin) hipertrofiyası ilə yanaşı, saylarının da sürətlə artmasına səbəb olur. Toxumalarda neytral triqliseridlərin normadan artıq depolanması baş verir. Bundan başqa artıq çəkidən əziyyət çəkən insanların piy toxumasında iltihab mediatorları sintez olunur ki, bu da onların müxtəlif xəstəliklərə yoluxma riskini artırır.
Piylənməyə səbəb olan digər vacib faktorlar arasında irsiyyət, endokrin xəstəlikləri, uzun müddətli hormonal preparatların qəbulu, hamiləlik və laktasiya dönəmi də yer almaqdadır.
Yuxu pozğunluğunun da çəkinin tədricən artmasında rolu vardır. Çünki yuxusuzluq, aclıq hormonu olan qrelinin sintezini artırır və iştahanı açır. Ona görə də gec saatlara qədər oyaq qalan insanlarda gecə aclığı baş verir.
Xroniki stresə məruz qalan insanlar bəzən böyük miqdar qida qəbulu ilə özlərini rahatladırlar; bu da tədricən çəki artımına səbəb olur.
Həkim-dietoloq Natəvan KərimovaYeniyetmə dövründə hormonal dəyişiklik fonunda gənc nəsildə zərərli qida vərdişləri (BKİ) bədən kütlə indeksinin tədricən artmasına, prediabetə yol açır; qızlarda yumurtalıqların polikistozu, menstrual pozğunluq, oğlanlarda süd vəzilərinin hiperplaziyası və ginekomastı müşahidə olur.
Piylənmə, ürək-damar sistemi xəstəlikləri (hipertoniya, insult, miokard infarktı), 2-ci tip şəkərli diabet, metobolik sindrom, qaraciyər piylənməsinə və sonsuzluğa səbəb olur.
Rast gələn əsas əlamətləri: təngənəfəslik, ürəkdöyünmə, oynaq və onurğa ağrıları, ümumi zəiflik, tərləmə, ödem, qəbizlikdir.
Vaxtında həkim-dietoloqlara müraciət etməklə, artıq çəkidən azad olmaqla yanaşı, piylənmənin səbəb olduğu fəsadların, xroniki xəstəliklərin qarşısını almış olacaqsınız.
