18 ildən sonra danışıq qabiliyyətini geri qazanan iflic olmuş qadın süni intellekt dəstəkli beyin implantı sayəsində yenidən öz səsi ilə danışdı. Üstəlik düşüncələri demək olar ki, real zamanda ötürüldü.
Yurd.Media donanımhaber.com-a istinadən xəbər verir ki, 18 il əvvəl keçirdiyi beyin kötüyü iflici nəticəsində demək olar ki, tamamilə iflic qalan Ann Johnson, süni intellekt dəstəkli beyin-kompüter interfeysi (BCI) sayəsində səsinə yenidən qovuşdu.
2005-ci ildə Kanadada liseydə müəllim və məşqçi ikən iflic keçirən Johnson, o dövrdən bəri danışa və hərəkət edə bilmirdi. İflicdən sonra ünsiyyəti yalnız göz izləmə sistemi ilə dəqiqədə təxminən 14 söz sürətində mümkün olurdu; bu, normal danışıq sürətinin təxminən 160 söz olduğunu düşündükdə olduqca yavaş bir üsuldur. Demək olar ki, gecikməsiz və öz səsi ilə danışdı.
Bundan üç il əvvəl Johnson, UC Berkeley və UC San Francisco tədqiqatçıları tərəfindən aparılan klinik bir təcrübəyə qatıldı. Məqsəd, ağır iflic olmuş şəxslər üçün danışığı geri qazandırmaq idi. İstifadə edilən neyroprotez, danışıq motor korteksindən alınan siqnalları qeyd edərək zədələnmiş sinir yollarını keçir və birbaşa səsli sözlər yaratmasını təmin edirdi. Sistemin əsasında, beynin danışıq istehsalı sahəsinə yerləşdirilən bir implant var. Johnson danışmağa çalışdıqda implant sayəsində siqnallar algılanır və bağlı olduğu kompüterə göndərilir.
Ardından bir süni intellekt təhlilçisi bu siqnalları mətn, səs və ya rəqəmsal avatar ilə animasiyaya çevirir. Başlanğıcda sistem çıxış yaratmadan əvvəl bütün cümləni gözləmək məcburiyyətində qalır və bu da 8 saniyəlik bir gecikmə yaradırdı. Təfərrüatları Mart 2025-ci ildə dərc edilən Nature Neuroscience məqaləsində paylaşılan yeni sistem arxitekturası sayəsində bu gecikmə cəmi 1 saniyəyə endirildi. Alimlər həmçinin Johnson'ın toy nitqindəki səs yazılarını sintez edərək səsini yenidən yaratdı. Bu sayədə Johnson'ın rəqəmsal avatarını əks etdirən animasiya eyni zamanda onun səsini də təqlid edə bildi. Bu avatar, gülmə və ya qaşqabaq tökmə kimi üz ifadələrini ötürə bilir. Hədəf rəqəmsal klonlar yaratmaqdır UC Berkeley tədqiqatçıları neyroprotezləri "taxıb işlət" səviyyəsinə gətirərək eksperimental sistemlərdən standart klinik alətlərə çevirmək istədiklərini bildirirlər. Gələcəkdəki inkişaflar arasında simsiz implantlar və fotorealistik avatarlar yer alır.
Tədqiqatçılar, istifadəçilərin təkcə səslərini deyil, danışıq tərzlərini və vizual ipuclarını da əks etdirən "rəqəmsal klonlar" yaratmağı planlaşdırırlar. Bu inqilabi sistem iflic, ALS və ya ciddi yaralanma kimi səbəblərlə danışıq qabiliyyətini itirən kiçik, lakin müdafiəsiz bir əhalinin daha sürətli və təbii ünsiyyət qurmasına kömək edə bilər.
