Kvant kompüterləri elmi fantastika kimi səslənirdi, indi isə onları kosmosa da göndərirlər. Niyə?
Əslində, alimlər foton kvant kompüterinin orbitdə - çəkisizlik, radiasiya və soyuğun, yumşaq desək, ən dostcanlı olmadığı yerdə özünü necə hiss etdiyini yoxlamaq qərarına gəliblər. Bu yaxınlarda belə bir eksperimental kvant modulu peykə quraşdırılıb və Yer ətrafında fırlanmağa göndərilib.
Kvant kompüteri kosmosda
Kvant kompüterini kosmosa göndərmək çox ciddi bir eksperimentdir. Alimlər belə bir kompüterin adi texnikanın tez təslim olduğu şəraitdə - güclü radiasiya, kəskin temperatur dəyişiklikləri və əl ilə nəyisə düzəltmək imkanının olmadığı yerdə sağ qalıb işləyə biləcəyini yoxlamaq qərarına gəliblər. Kosmosa nəhəng qurğu daşımamaq üçün mühəndislər bütün kvant "beyni" ayaqqabı qutusu ölçüsündə bir qutuya yerləşdiriblər. Bu qutuya həm kompüterin özü, həm idarəetmə sistemi, həm də buraxılış zamanı həddindən artıq qızmadan və silkələnmədən qorunma sistemi yerləşdirilib. Əsas vəzifə kvant bitlərinin (və ya kubitlərin) Yerdən kənarda özlərini necə apardıqlarını yoxlamaqdır. Onlar noutbuk və smartfonlarda istifadə etdiyimiz adi bitlərdən daha həssasdırlar.
İstənilən maqnit sahəsi və ya temperatur sıçrayışı hər şeyi korlaya bilər. Buna görə də Yerdə belə qurğuları son dərəcə təmiz və soyuq laboratoriyalarda saxlayırlar. Kosmosda isə belə bir lüks yoxdur - hər şey öz-özünə və xətasız işləməlidir. Və bu "öz-özünə işləmək" eksperimentin əsas hissəsidir.
Kvant texnologiyalarının gələcəyi
Bəs niyə belə mürəkkəb bir şeyi kosmosa buraxırlar?
Birincisi, gələcək "kvant interneti" üçün yeni mühit kimi orbitdən istifadə etmək mümkün olub-olmadığını başa düşmək üçün. Artıq peyklər vasitəsilə ölkələr arasında kvant məlumatlarının ötürülməsi üzrə uğurlu testlər olub və bu missiya irəliyə doğru bir addım ola bilər.
İkincisi, belə texnologiyalar gələcəkdə naviqasiyada, rabitədə və hətta məlumatların qorunmasında - indi fantastika kimi görünən səviyyədə istifadə edilə bilər. Layihənin müəllifləri ümid edirlər ki, kvant texnikası təkcə elmi tədqiqatları deyil, həm də kosmik texnologiyaların özünü təkmilləşdirə biləcək.
Əgər kvant mexanikası prinsipləri ilə işləyən qurğu orbitdə sağ qalıb faydalı məlumatlar ötürərsə, bu o deməkdir ki, biz hesablamaların yeni dövrünə daha yaxınıq. Bu kompüterin Avstriyada hazırlanması və 550 kilometr yüksəklikdə uğurla uçması isə artıq özlüyündə elmi nailiyyətdir.
