Bakı şəhərinin gündəlik su tələbatı təqribən 1.5 milyon m³-dür. Bu tələbat əsasən Ceyranbatan, Şollar və yeraltı ehtiyatlar hesabına təmin olunur. Lakin artan əhali, iqlim dəyişiklikləri və sənaye inkişafı bu resursların davamlılığını şübhə altına alır. Mövcud təchizat sistemi getdikcə zəifləyir və yaxın illərdə alternativ axtarışı qaçınılmaz olacaq.
Yurd.Media xəbər verir ki, İsrail, Qətər, Səudiyyə Ərəbistanı kimi bir çox ölkələr artıq dəniz suyunun duzsuzlaşdırılmasına keçiblər. Əgər Bakı da bu yola üz tutarsa, aşağıdakı mənzərə ilə qarşılaşa bilər:
🔹 1 litr dəniz suyunun içməli suya çevrilməsi: 0.003–0.005 USD
🔹 Gündəlik 1.5 milyon m³ üçün: 4.5–7.5 milyon USD/gün
🔹 İllik xərc: 1.6 – 2.7 milyard USD
Bu səbəbdən, yerli və regional alternativlərin qiymətləndirilməsi indi daha aktualdır.
Bəs daha hansı alternativlər mövcuddur?
Təklif edilən iki fərqli yol var. Hər ikisi Bakı üçün dayanıqlı su mənbəyi yarada bilər:
Variant 1: Lənkəran-Astara zonasından Bakıya su gətirilməsi
🔹 İllik yağıntı: 1200–1600 mm (Bakıdan 5–6 dəfə çox)
🔹 Təklif:
10 süni göl (hər biri 5 milyon m³) = 50 milyon m³
İllik 2 dolum ilə: 100 milyon m³-
300 km boru xətti ilə Bakıya ötürmə
Nasos, filtrasiya və təmizləmə infrastrukturu
🔹 Təqribi xərclər:
- Göllər: 20–30 milyon USD
- Borular: 50–80 milyon USD
- Nasos və təmizləmə: 15–20 milyon USD
➡️ Cəmi: 85–130 milyon USD
Bu üsulla Bakının illik su tələbatının 36.5%-i ödəniləcək.
Variant 2: Bakı ətrafında lokal yağış suyu toplama
🔹 Orta illik yağıntı: 250 mm
🔹 1 hektardan toplanan su: ~2,500 m³/il
🔹 400 ha sahə = 1 milyon m³
🔹 Təklif:
- 200 lokal göl (50,000 m³) = 10 milyon m³
- 5 dəfə dövr etmə ilə: 50 milyon m³/il texniki su
- Texniki ehtiyaclar üçün geniş istifadə imkanı
🔹 Təqribi xərclər:
- Göllər: 100–140 milyon USD
- Filtrasiya və infrastruktur: 30–45 milyon USD
➡️ Cəmi: 130–185 milyon USD
Nəticədə Bakının texniki su ehtiyacını böyük ölçüdə yüngülləşdirir
Qeyd edək ki, bu və ya digər alternativlərdən biri seçilməzsə, Bakı gələcəkdə daha baha və daha mürəkkəb həll yollarına möhtac qalacaq. Qeyd olunan hə iki təklif dəniz suyunun təmizlənməsindən qat-qat ucuzdur:
- Lənkəran modeli: 1 m³ su = ~1 USD
- Bakı modeli: 1 m³ texniki su = ~3 USD
- Dəniz suyu: 1 m³ = 3–5 USD (yalnız içməli su üçün)
Yəni, qeyd olunan alternativlər 3–10 dəfə daha sərfəlidir və davamlı gələcək üçün realdır.
İsmixan Məmmədov,
İnşaatçı və ictimai təşəbbüskar
